Baserritar fusilatuak

Transkripzioa

-Gero gure aittai etorri jakon hori, Zarate. Jenerala edo eztakitt ze zan, estrellak edo bazeukan behintzat. Ta neuk ikusi neban, neuk be urten neban eta ikusi neban. Eta kanbioien Gatzatik, horrek kartzelan Gatzan gau bat pasau horrek basarrittarrok, auzen hantxe kanbioian, orduantxe jaroien.
-Bizirik ondio.
-Bai, lotuta, alkarri lotuta hantxe. Eta gure aittei, etorri zan barrura hori Zarate eta esan zotsan: "Prudencio, ven, ven", eta jun zan kotxera, neu ba aittakin fan nintzen eta ikusi neban. Eta aittai preguntau zotsan horrek banan-banan-banan zertzuk zien, eta gure aittak esan zotsan: "amigos", eta bategaittik akordetan naiz gure aittak zela esan zotsan: Auxibarkua, caserío Ausibar. Eta esan zotsan. "Y este?" Beste danagatik esan zotsan "pues amigos, estabamos jugando a cartas y eso y le llevaron así, y así, y así. Aittak esan zotsan, neu be hantxe nenguan. Eta esan zotsan, "ese es otra persona que lo que crees tú" Gizona zan onaua! Esan zotsan: "Ese no le ha votao seguro que ni a nacionalistas siquiera. ese a Franco. Orduntxe itxuria botaziñuak zien, etxat akordetan ondo. Baiña aittak esan zotsan: "ese es otra persona que lo que crees tú" Bueno, hortxe akabau zan; eruan zittuen kanbioien eta fan zien. Etorri zan barrure, eta gure amak esaten usten: "Ai, gure aitta, horrek hor eta gure aitta, aber zeozer pasatzen jakuen gero, zeoze pasatzen jakuen horrei" tta. Aitta sartu zan barrura eta esan utsen: "Ai, estoy de miedo", erderaz eitten zeban. "Pero si he hablado muy bien de ellos! Qué les iba decir pues de esos? Si eran todos amigos, y con lo que eran" "Y si pasa algo?", amak esan zotsan. "Y si pasa algo?" Que si pasó, mataron todos. Eta, klaro, gero etxekuak gure aittan kulpa (euki zeben) zegaittik harek ikusi ein zeben. Mondrauen edo egon zien egun baten eta etxeko familixakuok bisittau zeben eta gure aitten kulpia euki zeben. Gure aitta negarrez egon zan esan euenien que el tenía las culpas. "Yo cómo estaría, si siempre estoy fuera y qué casualidad que estaba en casa". Eta hori badakitt hola zana zegatik neu hantxe neguan da. Eta amai esan zotsan: "Qué va, si de todos he hablado lo que eran" Y de este de Auxibar me ha dicho eso. Tomás, Tomás Auxibar. Pues de este me ha dicho eso. Ya le he dicho que no, que es un hombre bien esto. "Ese es otra persona que lo que crees tú", esan utsela.
-Bera be garbittu.
-Danak. Han eruen zittuenak, aurreko gabekuak, danak. Harek pentsaizu, gorrixetatik, nazionalak ez euzen guretan ondio, Gatzan euzen, baiña pasau zien hemendikaldera ardixegaittik.
-Horrek fusillau nun ein zittuen, Mondrauen edo Oiartzunera eruan zittuen?
-Ez, ez. batian Hernanin esaten zeben. Da gero Maringo abadia eruan zeben, eta (egunsentixen?) tiro batekin, Mugarte, Mariñen bakitzu nun dagon, Maringo etxia. Haxe azkenengo auzua. Maringo, zela euken izena, "Tuertua", beti "Tuertua" esaten gutsen, tuertue zan, da nere lagun baten tio zan. Da ha abadiakin lotute eruan zeben, lotuta. Kanbioi bi eruan zittuen, han beste bat zan. Eta lotuta eruan zeben eta librau ein zeben hori. Tuertua librau ein zeben eta abadie hil ein zeben.

Egilea(k): Juan Martin Elexpuru (Badihardugu Euskara Elkartea)