Urria, hilabete sakratua

Transkripzioa

- Urrixa, hille hau, hille sagraua edo zan, ez?
- Bai.
- Beti edo Domu Santuko domekia ta errosarixuak eta...
- Bai, errosarixuek eta... Buf!
- Elizara´re jun biher izeten zan orduan.
- Ta hau barrixo [...]
- Animen mezak eta orduan ez dia izaten?
- Domu Santu egunian tia batek laguntzen zoskun hamen amaik ez zaolako. Nik dana ezin ein. Eta Osintxun elizan egoten zan manto beltz bat. Urte haretan hildakuentzako behintzat [mantuan] egon bihar izaten zan. Bere sillan, tapa-tapa einda jantzitta, mantilla ta danekin. Goizian hamarretako mezie izeten zan, meza nausixe, kandelak-eta ipinitte. Argizaixe´re, [argizola] --hor tablie ikusitta egongo zera zu oin, beste gaztiek ez dakixe, baiña-- ta han lotute ipinitte. Eta haura. Gero haura hamaikak aldien gastako zan zea, goizeko meza haure eta etxea gero. Ta, ba, atsaldien hiru t´erditan edo eliz-funziñua. Ta atzea hara, eliza´, Argizai harek, argizola harek eta kandelak, beste bi kandela, zeretan ipinitte...
- Kandelerotan.
- Kandelerotan. Eta han atsaldian apaizak eitten zun funtziñua eittia. Eta gero handik etorri illuntzixen eta arto-zuritzie, errosarixue, ta etxien. Ta, gaiñera, errosarixue, ba, zaharrenak edo askotan errezau ber, baiñe zaharrik ez bazeon, ba, etxe honetan...
- Hau ibiltzen zan.
- ... bestiek errezau ber, baiñe famelixa danandako. Altu-altutik.
- Gu gaztiok, berriz, errosarixua ganau...
- Arta-zuritziek eta ganauen gobernuak eta ein, hurrengo goizien esniekin Osintxura.
- Kalera fan bihar. Emakumian lana ez zan edarra orduan!
- Eta, gero, esniek eramanez, beatzitan animen mezia. Aurretiken ez dakit Osintxun egoten zan, Osintxu ez da halako eliz-leku haundixe izen ta...
- Lehen bai, oin gitxitxu...
- Lehen-lehen bai, baiñe... Eta beatzitan meza nausire esniekin ta gauzekin. Eta orduentxe akabatzen zan Domu Santutako zera. Gero, handiken hamabost egunera edo hogeta bire edo noiz izeten zan? Berriz animen onrak edo ziela, ta beste holako zeoze, baiñe orduen gizonezkuek azak eta ze jaten ziñuzten? Guretik ez da asko izen han, baiñe tabernan...
- Hori animen apaixa...
- Apaixe edo...
- Bai, azie izeten zan...
- Azie ta ez dakit zertzuk jaten zien.
- Bijilixie...
- Baiña animen hor. Baiñe errosarixue-ta errezau ber... Onbre! Eta oktubre-nobienbre hauek...
- Egunero-egunero...
- Gure amandria errezatzen. Gu haura... [umiekin geldittu giñen], ta hamabost bat misterixo errezatzen [ixkun]. Luzie! Ez zan bela akabatzen! Ta beste erremedixoik ez zeuen... segi ein bihar orduan.
- Eta umetan aspertu eingo ziñazien, ez?
- Halaxe zala ta kitto!
- Errezatzen [...], baiña...
- Aspertu, baiña...
- Baten baten ihes eitterik edo eukitzen zenduen?
- Bai. Mezetara´re bialtzen giñuzen... Goizian seiretan egoten zan bat Osintxun. Ta bidia, badakizu, txarra: ganauek, burdixa, bide estue zan. Esnetan´e hala ibiltzen zian. Ta lastua hartu ta goizian mezetara. Gero hamarretan egoten zan bestia meza nausixa, ta gero batzuk hara juteko, goizien izeten zienak etorri bihar izeten eben etxera. Orduan etxia zainttu edo ez daki nik ze... Oin bakarrik lagata ibiltzen gara, baiña orduan behintzet ez zan... Gero umen bat edo beti. Zaharren bat edo umen bat beti egongo zan.
- Eta meza nausira...
- Aitte edo helduauek. Gu, gaztiok, gero etorri ta ganajatekuak eitten jai goizia izan arren. Gero illuntzien eitten bagiñuan...
- [...] aste egunien be [halatsu] eitten zan ta... [...] eitten zanien, ba, jai haure, baiñe ein barik ez, e!

Egilea(k): Aintzane Agirrebeña (Badihardugu Euskara Elkartea)