Festetako entretenimenduak; "tiñetan"; "zirgan" egitea

Transkripzioa

- Ordun izaten huan zaku-karrera, izaten [...] bizikleten zintak, hori ya bizikleta zakenak. Zintak, baakik, e… zea, bizikleta zakenak hori! Amaiako hortan-ta jartzen ziyen ta…
- (Laguna) […] hamen bakarrik ingo huan "tiñetan"…
- Bai! Hamen zikat!
- (Laguna) Hori Zumaian bakarrik ingo huan!
- Zintak…
- (Laguna) Tiñetan.
- Zer da "tiñetan"?
- Oan esango diyat. Zintak… Lapikuak hausten. Baakik, lapikua, itsu-itsuan, zea tapatzen diye ta bi o hiru buelta eman ta… hori Mejikon-eta’re zeatzen diye! Gero zer daon, ba, karamelo batzuk o barruan. O dirua tokatzen bada ona, ta…
- Hori jaixetan-eta jartzen zuen?
- Bai, hola, festak, festak, en jeneal, festak zianian. Lokotsa biltzia ta hori huan biltzia, lokotsa biltzen, zenek azkarro bitu. Kukaña. Guk kukañak esaten gitxuan. Masta bat jartzen dek hor, hori’re arranplan, uretan, masta bat pixkat gora, jaboia-o ematen dek. Aurrian zeatxo bat, banderito bat o, ta hura harrapatzea, ba, dirua o durua o bost duro o zer zan, ba… Jaboiz zeauta. Eta geo bateletan’e bai, arrantzako batelak, hiru laun ta patroiakin. Zean buelta, zubi haundiko buelta ematen huan.
- Zein izaten zan buelta normala?
- Hamen, hamen, moillatik erten ta zubi haundira jun. Ta pixkat luzio baldin bazan, zeara, tren-zubira. Trena pasatzen dek, ba? Ba, handik, handikan. Baiña bai, hori. Eta geo tiñetan. Tiñak hitxuan antxoen zeak, antxoa ta salazoia ta zeatzen dek…
- Gordetzeko?
- Bai, gordetzeko, gatzakin-ta gordetzen dek, baiña tiña, bai, bastante zea. Ez zekit zenbat gordetzen zuan, [dana plastikua, beitzen] dek eta. Holako tiña, egurrezkua, borobilla, barrika balitz, baiña erdidxa. Barrika erdidxa. In zak kontu barrikan erdidxa dala. Eta hor arraun batekin xirgan ein bihar. Xirga, xirga… Xirga bi gauzai esaten gitxuan. Bat hor, horrei. Ez zeai bakarrik, tiñetan, baita Zumaian batelian’e xirgan asko ibiltzen hitxuan, arrantzan´e.
- Eta zer da "xirgan"?
- Xirgan, ba, zea bat in, arrauna… aurrana badakik zer dan, ezta? Atzian jarri ta horrela in bihar dek. Oso abilidade, abilidadia euki bihar dek hor’e, xirgako’re. Entenditzen al dek? Arraunakin zeatzeko, tik-tik-tik. Ta borobilla dek eta erraz zeatzen duna, zuzen eamaten zailla, oso zailla dana, oso zailla, tiñak buelta ematen dik eta!
- Eta karrerak iten zian?
- Karrerak, bai. Zein azkarro etorri. […] Kojuak en jeneal, kukañetan ta tiñetan artistak!
- Bai, e?
- Kojuak artistak! Kukañetan’e bai. Hanka beti en jeneral, zea eukitzen dik, gure lehengusu batek eta, pixkat hola, zea, ta, ro, ro, ro! Bai, tiñetan. Ta…
- Eta tiñetan…
- Eske, Zumaian, xirgan… hik’e ezautu huan! Lupitan-ta’re en jeneral batelakin xirgan ibiltzen zuan beti, ta txanelakin-ta’re bai. Txanelakin’e…
- Eta hori zegaitik zan? Komoduaua da, o?
- (Laguna) Bai, bakarrik nola zaon…
- Bakarrik nola daon…
- (Laguna) Esku batekin xirgan ta bestiak kazian.
- Ehizian lupitan, arrantzan ibiltzen dek. Eta batekin eramaten […] eta hor lagatzen dik geo…
- Eta bestiakin…
- Bestiakin…
- Esku batekin [mobidu] ta bestiakin arrantza.
- Bai, bai, bai.
- Eta tiña hoiek ze izaten zian arranpla parian’e bai, o?
- Bai, bai, bai, bai, bai. Arranpla, hor izaten hitxuan. Eske, hor, uretako zeak hor izaten hitxuan, arranplan, zerian, mollan, mollan o… mollatik arranpla, hor izaten hitxuan.
- Eta zuen adiñeko mutil guztiak-eta bertan…
- Bai!
- ... tiñetan ta…?
- Bai.
- Eta hori noiz iten zan? Zuek beti ezautu dezue?
- (Laguna) Bai, festetan […].
- En jeneal…
- (Laguna) Semana Granden ere bai […].
- Baita. Geo, hori’re bahuan, udan’e geo jartzen ziyen beste festa batzuk, semana grande o esaten zixuena ta geo, bestela, ba, zerian, San Pedro hirugarrenian uretako festa asko iten zian. Hirugarrenian. San Pedro hirugarrenian en jeneal batelak eta tiñak eta ahatiak harrapatzen. Ahatiak, baakik, ahatiak bota ta igeriyan. Oango aldian, oanguak ez ditxuk bela harrapauko hor dabiltzan anade zea hauek, [honen izenekuak]. Anadiak eta makalo-ta etortzen hitxuan, tonto xamarrak hitxuan.
- A, bai, e?
- Bai.
- Pixkat tontotuta?
- Errazo harrapatzen hitxuan. Ahatiak eta antzarrak.
- Eta zer izaten zan, bertatik mollatik bota ta…
- Bai, bai, bai.
- Ta salto itia?
- Bai, harrapatu. Geo igeriyan jun ta harrapatu. [Igerian], atzetikan, ta dana bu-bu-bu. Bai.
- Lehen esan diazu "xirgan" bi gauza diala, "xirgan".
- A! Bueno, bestia xirgan, bestiai esaten gitxuan, korriente haundidxa zeonian… Paol birian, muturrian…
- Sartzen.
- Sartzen. Xirga lehorrea botatzen huan eta lehorretikan "xirga" deitzen gitxuan horrei’re. Entenditzen al dek?
- Soka, soka…
- Soka ekarritzeko, soka ekarri, batelak, e…
- Txikotia?
- Txikotia o nahi dekena zeatu, ta hura’re arrastaka "xirgan" esaten gitxuan, "xirgan ekarri". Entenditzen al dek?

Egilea(k): Miren Zabaleta