Uztarroze (Nafarroa)

Tximistak anaia hil

Deskarga:

Bideo hau erabili nahi baduzu, jarri gurekin harremanetan eta kalitate onean bidaliko dizugu. Ez ahaztu mezuan UZT-008-001 kodeko bideoa nahi duzula aipatzea: ahotsak@ahotsak.eus

Fidelaren anaia bat tximistak jota hil zen. Aita hamabost egunez zentzumena galduta egon zen. Orduko bizipenak.

« Aurrekoa Hurrengoa »

Transkripzioa

- Y fíjate ¿cuánto tendría... qué años tendría yo, cuando quitamos nosotros las ovejas? le cogió un rayo a mi padre...
- Bai? errayo batek harrapatu Berorren aita?
- Bai, eta...anaxe bat? il zia, rayoareki.
- Pedro Ederra, Fidelaren senarra: Con el día de la Ascensión, había de ir el padre de ésta, yo creo que estaba soltero aún, pero me parece que pa que bajara el pastor a... a guardar fiesta. Y le dijo a un hijo: “Bueno ¿quieres venir?”, “Sí, –dijo– encantaö”, pero, vino una tronada, y se ajuntaron cinco en, debajo de un haya.
- Venían de la cañada, de cañada llegaron con ganäo...
- PE: ¡Coño! pero era fiesta el día que subieron ellos...
- ¡Ah!... fiesta los chicos, sí.
- PE: Y, claro, en todas esas hayas grandes, hay un hueco siempre, y al chico, por ser chico, le metieron en el mismo hueco y allí quedó seco.
- Y allí murió.
- PE: Y su padre había estaö quince días sin conocimiento.
- Bien; eta ene aita, il tzia? txakin gabetarik egon zela tronada, eta il zela morroia; baratu zia konozimientorik gabe, eta era-, morroia? eretxi zeia? eta orraino ere egin zeia autosia; zertako? il zia... rayoak ekun? eta zertako? pues otosia egin? Eta aita? erezi, eretxi zeia, etsera, pues kamillan.
- ‘Eretxi’ zer da? ‘bajarlo’, no?
- Bajaron, lo bajaron. Eta keben, etsen? egön zia oian? eta ez zakia morroia il zela, eta onen tio bat? ere, zagöa... kan; (senarrari:) ¡el tío Veremundo! estaba también con ellos...
- PE: Y Donato...
- Y a él no le tocó, pero a mi padre, le pasó y le tocó... se quedó sin sentido; al tío de él no le tocó pero a mi padre, sí, le tocó algo, pero ya quedó... con vida. Eta xoaitan gin(t)zia aide guzia(k). Ordian, zia kostunbrea... Ayuntamentian? izartan zia ardao, eta zerbait, eta etsëak ere bai, eramaitan (z)tia... a lo mejor lukainka edo zerbait, jentiak.
- Ayuntamentuak zer ezartzen zuen?
- Pues ardao, ardao eta, xoaitako... jentia! xoain zia... por eje-, xoaitan zia orai, ulunian, igari zia orai eta gente guzia, hala! eta niri aitan zia, eta ni? kuxalena bateki? kuxalena erraitan niena... xoaitan gin(t)zela Franziara, eta galtu? pues kareki, (...), aitaren ekustra. Eta gentia? ekustan gunia ga xaistan zela mendirik? baia niriri ez zeia erraitan ilik zagola, morroia, maske yoaitan gintian kara, bordara, kara. En una borda, en la Tejería? que llamamos? pa arriba, a la borda; y llegamos y allí, y ya le habían llevaö... biltu zeia morroia bordara, borda bat bizagon, eta kan... pero ene-ene aita?... ilik (!), kan, bordan. Eta... eguna egitan balimazien, ez? morroia ez baia aita? eretxi zeia etsera, eta bazia zortzi egun, etsen? ez zakiela aitak, eta niri... Egin zeia autosia, morroiari, eta... misiak ¿ya me entiendes? las sábanas, que lo envolvían, pues la(s) bajaron a casa pa lavar, eta ni xöan nindia eguatxara ekuztra. Etsea bigunien kor(s)... zubëan! eta... eguatxa ensegida, eta ene aitak? pues entzutzan tzia, nik... nexar egitan niela... eguatxan, que yo lloraba en el río porque estaba lavando las sábanas, que estaban llenas de sangre ¿has entendido? eta aitak? entzutan zia, oiara: “Pues... Fidelak? nik ë... entzutan balimadur nexar egitan diela”, erraitan ziela aitak. Baia, ari? ez zeila erraitan, hasta
que ya... se pasó. Eta gero xin zia mazte bat... erraitra, egun batez, anitx amistad zela; kanpoko! erraitra zer erra zagon eta morroia?... il zela. Xakin zein, baia ya... haría a lo mejor veinte días o así que estaría ya, que no le podían decir; no sabía ni si había habido tronada, ez zia eguartan deusta’re, ni si hubo, ni... no, si ya te diría en vasco, pero... ni si se preparó tronada, porque llegaban de la Ribera, xitan zreia Ribratik, aziendareki, eta morroiak... tostan bizaude(n), [esan bide zuen:] “Nik ere bar diar xoan, aitareki”. Ta xoan zia, amabi urte ztia...
- Morroiak? mutilak?
- Orai [izanen zituen] ta, irorei-... irurorogeitamar... iror, setenta y dos años o...
- Berorren anaia bat, e?
- Anaxe bat, anaxe bat, bai... ta nik ekuzi nia arropa; misiak, guziak, ta zertako? Gore Jeinak... konsentëntu zia, ta zer?... eta kolaxet. Eta gero? gentu gunia... zagoa, ordian, ene aita, etse batan, mayoraltako, ar(t)zai, ta xitan zia Erriberati, eta morroiak: “Aita’re xitan dun Erribratik, hala! xoan bar diar nik ere aziendarekin”. Ah!... y ya desde entonces no tuvo el padre hora buena, ya; ya quedó él... transtornaö del rayo, le cogió. Y salió... ¿en el chico? cuando le hicieron la autopsia? dicen que tenía todo el árbol del haya? todo el eso del haya? todo en el cuerpo de él... ¡qué sábana! ¡qué cosa, verdad? ¡los rayos!... Y el tío, un tío de éste, también estaba con ellos, que subían todos juntos de la cañada; al chico le cogió de lleno, y lo mató.
- PE: El chico? cómodo, estaba en el mismo rincón... y en esas hayas grandes, siempre hay un hueco, y claro, al chico le pilló en el mismo rinconico.

Egilea(k): Koldo Artola Kortajarena

Euskal Herriko Ahotsak proiektua babestu nahi?

Ahotsak diruz lagundu nahi baduzu, egin zure dohaintza txikia. Mila esker!

Gipuzkoako aldundia Kutxa Eusko Jaularitza Bizkaiko aldundia