Xaboia eta lixiba arropentzat; hondarra eta argizaria zorurako

Transkripzioa

- Pentsain... Ta jaboia eman ta... Gero jaboia ematen zan ta gero laga itten zeben, barreñoian lagatzen zan, hurrengo egunian zikiña soltau itten zakon hari, hurrengo egunian. Beste lauskittu bat eman ta astindu ta euzkittaa.
- Jaboia etxen itten zenuen?
- Ein zeuen Kapaiñen, ein zeuen. Ein zeben. Nik etxian hori... baiña ein zeuen.
- Eta zekin itten zan?
- Sebua eta gero...
- (Hiztuna 2) “Sosa caústica” edo?
- “Sí”.
- Sutako hautse ibiltzen zenuen?
- E... sutako hautsa zonan... hori ez najonan nik... lixibarako itten jonen hori. Basarrixetan. Zulu bat jonen, hori ezautu najonan nik... Artetan nakan nik amama eta hara juten giñan gaztiak giñala ta ze itten zeuen? Han sutako hautsa bota ta... jakanat goguan... han...
- Zulo baten...
- Zulo baten ipintzen zeuela. Ni txikixa izen.
- Hori erropak zuritzeko eo...
- Bai, bai, bai, izarak eta. “Sí”, zuritzeko, “sí”.
- Eta, bestela, etxeko zoruk-eta nola garbitzen zittuzuen?
- Bueno, lejia ta hondarra zan.
- Hondarra?
- Bai, “arena”. “Sí”. Ba hori hantxe mendixan atatzen zan. Junda gaonaz, ba, gu hartaa be, ba! Hortxe mendixan... harrixa da... harrixa bezela hondarra. Ez dek ezautu? Oin’e han eongo dittuk harek... paretak!
- (Hiztuna 2) Baiña nun? Nun, ama?
- Hortxe mendixan. Junda nao. Erosi itten gendun, ezta?
- Erosi itten zenuen?
- Bai. Ta `Kankananekuak´ ezautu zittuan? `Kankananekuak´ ezautu hittuan? Begoña ta...
- Bueno, entzunda... A, bai, bai, bai, badakit zein dan. Badakit zein dan. Bai, bai.
- Bai. Harek saldu itten juen hondarra.
- Eta harekin nola garbitzen zenuen? Ze itten zenuen?
- Estropajua hartu ta bota ta kitto! Gero jaboia untau ta... ja-ta “dale que te dale”. Zuri-zuri ipiñi.
- Zoruk egurrezkok izaten zien?
- Bai.
- Bai?
- Len ez zonan zintasolik. Zintasola izan bazonan [...].
- Ta argizarik ibiltzen zenuen?
- Ooo...hori gendun ba... gure amamai "Ala! hartu hanka azpixan trapua ta segi! ez jun oinez hola, eruan trapua hanka azpixan!”. Brillua atatzeko.
- Trapukin ateratzen zenuen eta ez zenuen beste zepilloik o eze lotzen hankatan?
- Baitta, zepillua bagendun.
- Nolakoa izaten zan?
- Oso... ona. Hola arpoiak beltza-beltza... hola zepillua, ezta? Ta hola arpoia-arpoia ta harekin pasatzen zendun. Argizaixa eman eta ja-ta zaka ta zaka... dantzan, neska, juaten giñan!
- (Hiztuna 2) Hori ni ere akordatzen naiz amamak zela esaten zian: “hi ibiltzerakuan, hola kuertuetan ta, jun bihar den beti traputxo batekin... hanketan ta eskuetan ta... eta pixkat pasaran bada’re” [...].
- Aprobetxatuz.
- (Hiztuna 2) Eta neri... ni akordatzen naiz asko, ama, umetan zela juten giñan Lasalde aldea eta etortzen giñan bedar batzukin.
- Mentafiña?
- A, bai! Ze usain edar zabaltzen zan harekin!
- (Hiztuna 2) Eta etxia pasatzen zauan. Etxia pasatzen zauan harekin amamak. Eskoba bat itten zauan.
- Bai, bai, eskillara ta dana. Eskillaran’e brillua zan gurian!
- Ze itten zenuen? Erratz modukon bat eo?
- (Hiztuna 2) Bai, bai, bai, bai.
- Bai ta kertena ipiñi ta harekin “ra-ra-ra-ra”. Pasau ta harek hauts asko batzen zauan.
- (Hiztuna 2) Ni harekin akordatzen naiz.
- Ta ze zan? Ze...
- (Hiztuna 3) Menta o...
- Bai, “sí”.
- (Hiztuna 2) Menta, menta ez zan. Erreka inguruetan ta dao beste bat “como la menta”, baiña ez da menta, "Tiene como más” e... ez dakit nola esan “es más verde, más oscuro y... la cap... la hoja es distinta”.
- Usein edarra, usein edarra lagatzen zeban harek etxian. Ezautuko zenduen hori zuek, ez?
- Mentafiña bai, baiña beste hori ez dakit ze izango dan.
- (Hiztuna 2) Amamak itten zauan beste harekin. Ta mentakin ere bai, baiña menta eukitzen zauan ortuan.

Egilea(k): Ainitze Oruesagasti (Badihardugu Euskara Elkartea)