Rezola: harria porlan bihurtzen

Transkripzioa

-Geo han bai, han matxaka haundiya zeon Andoaiñen, ta han, han beti zeagua izaten zan, harri larrigua.
-Eta matxaka zer da? Nolako makina?
-Hua zan tanbor bat bezela, koraza-ta batekin, ta mailluk izaten zitun. Eta korazan kontra… hua bueltaka ai dala korazan kontra hausten zun harriya.
-Eta holako harri haundiyak bai, e, ehun kilokuak eta?
-Bai, bai, bai, bai.
-Orduan makina haundiya izango zan…
-Bai, bai, hoixe haundiya!
-Eta ze juten zan, txikitzen-txikitzen… eta harri koxkorrak in arte ala…?
-Bai, bai. Koskor iña ateatzen zan.
-Ze tamaiñatakuak?
-Ez dakit ba ze neurri izango zun… hamar zentimetro o haundinak. Ta geo hemen zeon beste ma… fabrikan barrun zeon beste matxaka txikigo bat, eta haustu hor iten zan. Hautsa.
-Eta gero…
-Geo handik ya juten zan silota, ta silotatik labea. Ta labian iten zan urtu, porlana itteko.
-Eta ordurako ya nahastuta egoten zian bi harriyak?
-Bai, bai, bai. Biyak nahasten zian han.
-Biyak nahastu eta gero, esan dezu, urtu?
-Ur, urtu iten zan… hoi, labea sartzen zan hautsa, eta beotuz-beotuz urtzeaiño iten zan. Bai.
-Eta behin urtuta?
-Garai batian koxkorra sartzen zan, koxkorra, klinkerra esaten zaiyo harri. Eta iten zan kanpotikan barrenea eosten zan, ta oan, berriz, alderantziz: barrendik o, bai, barrendik kanpoa. Ta koxkorra bertan itten da, labian barrun. Lehen kanpuan iten zana…
-Eta gero behin urtuta-eta ze… nola iten zan porlana?
-Ba hua juten zan depositu batea, ta geo berriz´e zeera, erroteta. Ta errotan zeatzen zan hua berriz. Ta behin zetu ezkeo ya porlana zan hua.
-Ta geo zakutara.
-Bai.
-Eta labia-eta, e… horrek nola funtzionatzen zun? Ikatzakin?
-Iketzakin, bai, iketza. Oain´e iketzakin ibiltzen da. Iketza ta gauza askokin ibiltzen da oain. Oain zikinkeia asko sartzen da hor.
-Eta lehen, iketza?
-Lehen, iketza ta garai batian fluoilla ere bai. Fluoillakin´e ibili zan, baiña hua garestiya zan ta iketzakin hasi zian berriro. Ta iketza iten da xehe-xehe ein, ta errota txiki bat do, eta hua ere zea batekin, eee… inyektore bat daka, ta harek sartzen du indarrian haiziakin batea. Labea sartzen dan bezela sua hartzen du, ta juten da beotzen.
-Baiña lehen ez zan hola izango.
-Bai, tankera hortan, bai, bai.
-A, bai? Beti antzeko?
-Ta beste sistema bat´e bazan harriya ta iketza ta danak batea botatzen ziana. Oain ez, oain harriya etortzen da ixkin batetik eta sua bestetik do sartuba.
-Eta iketza nundik ekartzen zan?
-Ba Afrikatik leheno, geo Rusitik uste det ekartzen zuela. Ta toki askotatikan, bai.
-Eta ze… Donostiko kaira iristen zan?
-Bai, e, zeera: oain´e Pasaira ekartzen dute.
-Pasaira.
-Bai.
-Eta lehen Donostiara ere iristen zan, ez?
-Donostiatik ez nun ikusi nik zeik, iketza ekartzen. Porlana kargatzen bai. Bi barku txiki bazituen, ta zea, Galizi aldea ta eamaten zuten, ta zeera´re bai, uste det Kanariasera´e eamaten zuela porlana hemendikan.

Egilea(k): Idoia Etxeberria (Badihardugu Euskara Elkartea)