Eskolan euskarazko eta erdarazko liburuak erabiltzen zituzten

Transkripzioa

- Hantxe behintzat guri eakutsi ziuna izan zan, ba, ezer baiño gehiao, irakurtzen leitzen… este… idazten —eskribitzen, esaten deun bezela— nahiz euskeraz eta nahiz erderaz. Zeatik bera abertzalea zan. Aspaldi hil zan, baiño abertzalea zan. Eta berak ez dakit… nolabait´e moldatzen zan “Xabiertxo” eta lehenengo katona bezela, katona bezela lehenengo jartzen ziuna zan “Martin Txilibitu” izeneko… letra haundikin. Katona. Katona, erderaz esaten zaion katona entzun dezu iñoiz? Bai…
- Bai, ze izaten zan hori? Letrak ikasteko edo…?
- Katona zan, ba, aurreneko… bost-sei urteko… sei bat urtekin hasten zien ordun eskolan. Ba, sei urtetik atzea aurreneko ematen zitzaien letra haundikiko liburuska bat zan katona esaten zitzaiona. Eta hori euskeaz genduken, “Martin Txilibitu” izena zona.
- Eta “Martin Txilibitu” hori…?
- Euskeraz!
- Bai, bai. Eta berak zeukan liburu bakarra ala zeuei banatzen zizuen edo…?
- Eongo zien, ba, eskolan, bi eo hiru eta bata bestei utziz ta abar. Hola eitten zan. Eta gero pixkat hasi giñen, ba, ya zortzi bat urtetik atzea edo, ba, “Xabiertxo”. “Xabiertxo” izeneko liburu bat. Gogon dauket ze moldeztegitan eindakoa zan, Tolosako… Oain ez zat akordatzen… “Isaak Mendizabal”! “Isaak Lopez Mendizabal” izeneko moldeztegin eindakoa zan liburu hoi, “Xabiertxo” izenekoa, “Xabiertxo” izeneko liburu hoi. Hoi zan irakurtzen ikasten genduna. Eta gero, ba, erderazkoa´re eakusten ziun: “Valentín”, “Valentín” izenekoa.
- Liburua?
- Liburua, irakaste… este… erdeaz. Eta… “Valentín, o el niño bien educado” zon izena horrek. Eta “Xabiertxo” eta hori, bat erderaz ta bestea euskeraz irakurtzen seitzen giñon. Ta, gogon dauket, korron jartzen giñen —txikiik´e, pixkat bajuxeok aparte ziela ta abar— eta bata bestei leitzen gendun. Lerro bat leittu eta “Oain…”, beak apuntatzen zon hoola eta bestea irakurtzen ez bazijon, ezin zan hasi lerro beretik, ordun seittun eroitzen zan. Holaxe.
- Arretaz egon behar, ez?
- Jarraittu ein behar! Ba, hasten zan, ba… gaur esango deu, ba… “Xabiertxo beti pozik dabil, gurasoak eta zaharrogoak agintzen dioten lanak egiten. Martin, berriz, beti kopetilun dago” eta abar. Holako esaldik.
- A! Halako estiloko esaldiak ziren?
- Bai. Eta hola, ba, illaran eongo giñen, ba, klase banaka… Klasek bertan ein behar izaten zittun: txikixeok, hazixegok eta abar.
- Bai, adin desberdiñetakoak guztiak elkarrekin…
- Adin guztiak alkarrekin, baiño danai diferente eman behar zien. Ta hiru-lau bat egongo giñen irakurtzen, illaran, lehen esan dean bezela. Geo, idazten, ba, antzeko zeozer izango zan, nahi ta nahiez. Ta, horrez gaiñea, asko sartzen ziuna zan “matemáticas”.

Egilea(k):