Errotak gerra denboran

Transkripzioa

- Gero horretako nik anai bat banuen, zaharrena, edo… mekaniko hagitz ongi jakiten zuen, eta hark egin zigun...
- (Semea): Antonio.
- Berak egin omen zuen, gure anaia Anttoniok bai -eta Ameriketan hil zen, gero Ameriketara joan zen-, eta hark egin zigun, horrela… beheitian, kuadran, behien gibeleko aldean, toki bat sekretuan, e! zertaz harrapatzen bazioten orduan hura fusilatzen dute segituan nire anaia. Egin zuen horrela harriak paratu, bat azpian eta bertzea gainean, eta gero hari egin zion zerbait ere… nik ez dakit nola, bi lagunek horrela... horrela ibilita, egiten genuen horrela ibilita, bi aldeetatik. Eta bazuen batek hartzekoa eta bertzeak hartzekoa, rueda bat egin zuen eta han paratu zituen bi harri, bai, eta bi... aizu, bi harri, bat azpian eta bertzea (gainean) eta haren tartera botatzen genuen artoa izkina batetik. Eta hara bota eta hark harriak panpa! planpa! planpa! ibiltzen ziren guk ibiltzen genuenean bueltaka rueda hura, e! horrela katxa... egina zuen burdinarekin horrela... pedala bizikletan ere nola izaten da? pues, halakoa bi aldeetatik ibiltzeko. Eta harekin han egiten zuen, han egiten zuen, han egiten zuen eta, bueno, pues, han xehatzen zuen bastante. Eta gero izaten genuen eralkia, irina eralkitzekoa eta harekin seguru dena kendu eta harekin ahia egin eta hura jaten genuen. Eta bolada... bolada hartan ez genuen izaten... irinik ez genuen izan. Gero hemen Arantzan -Arantza da bertze herri bat hemendik bost kilometrotara edo ez dakit zer-, eta harat gauaz isilka joaten ginen, han norbaitek jotzen zuela eta joaten ziren nire anaiak-eta, eta… hura sumatu zuten eta hangoak eraman zituzten kartzelara eta errota itxi, hura egiten zuelakoz. Eta, pues, orduan...
- (Semea): “Artoa eho” da “xehatu”.
- Bai, artoa eho, bada; artoa ehotzen zen, bai. Artoa han xehatzen zen, paratu eta… errota, errotak eho egiten zuen artoa, eta joka, joka, joka, joka egiten zuena, xehatu artoa. Eta, pues, hori, irin egiteko gure anaiak egiten zuen hura, baina egin zigun beheitian, zoko batean, eta egin... ez errateko inori gero, e! ez gero errateko! Ez zen libre. Eta, bueno, hura orduan harrapatzen dute eta kentzen diote lepoa segituan, hori... hura... errota hura harrapatzen badiote han egina, eta… pues, horrela. Eta gero behean azpiak atera, behiak jetzi, eta denak egiten genituen, baserrian.
Semea: Gero, arestian erran duzu joaten zinetela baserritik iturrira, baina ez duzu erran zer izena zuen baserriak eta zer izena zuen iturriak.
A, ba, “Iturri beltzetik” ekartzen genuen, iturria... “Iturri beltza” da maldan goiti joan eta iturri hagitz ona doa, baina... baina, bai, bastante urruti; eta handik baldearekin garraiatzen genuen.
- (Semea): Eta baserriak nola izena edo?
- “Buxkon borda”, Buxkon bordatik, Buxkon bordatik Iturri beltzera joaten ginen. (…)
Gero berriz errotak ireki zituzten eta orduan fu! orduan kristoren bazka! Eta, opila nahi zen adina! Eta opilak nik egiten nituen beti, niri erraten zidaten nik egiten nituela hoberenak, baina, engainatu egiten ninduten, ni bidaltzen ninduten opilak egitera, klaro, beti atera kontent, onak nik egiten nituelakoz, egiten nituelako onak, e! nik hori... pentsa! eta hori erraten zen, baina... zenbat opil, aizu! Hainbertze lagunentzat egiten genituen opilak bazkaltzeko eta opilak afaltzeko, haiek erre... lurreko sua izaten genuen, eta lurreko suan su ederra egin eta gero han lehenbiziko honela izaten zen, forma honetakoa opil burdina erraten genion hari, opil burdina.
- (Semea): Talo-burdina.
- Opil-burdina erraten genion guk. Eta gero… hartan lehenbiziko buelta eman eta ura txirali suan. Eta gero izaten zen bertzea talomantenua, honela bertze bat gibelean, brasatik gibelera. Eta han denak pilin-pilin-pilin paratu eta gero bueltaka-bueltaka-bueltaka-buelta denak erre. Bu! Holakoak egiten ziren. Eta gero hura eltzariarekin eta gazta barrenean paratu, eta, gazta eta opil hura hagitz ona izaten zen hura ere. Eta hura... horretarako behar izaten zen opilak erretzeko behar izaten genuen ordu bat eta gehiago, ordu eta erdi igual, zertaz han bueltaka-bueltaka egin behar zuten, baina onak, hagitz onak, e! egiten ziren opilak. Gero… izaten zen eltzaria izaten genuen, eta opila eta esnea, opila eta esnea, eta gazta eta… opila izaten genuen.

Egilea(k):