Sasimedikuak Gatzagan

Transkripzioa

- Gatzan kuranderuek asko [zeren]. Danak zien kuranderuek, danak ekixen. Teresa “Bizimodusia” primerakua.
- Zein?
- Teresa “Bizimodusuena”… “Bizimoduena”. “Bizimodu” esaten otsen. Teresa euken izena, ezta? Eta andra txikitxo bat zan. Zuk orkatillia bihurketan bazeuen, ez dakit zelan demonio ifini ta bendetan otsun ta ondo jarten jatzun. Bai, bai. Eskue eukiko euen. Holaxe.
- Bat baiño gehixao zian, esan dozu?
- E?
- Kuranderuak bat baiño gehixao?
- Bat baiño gehixao egongo zien, baiña kalien zelan bizi zan, ezta? Ha zan gure kuranderiori. Danak ez zittuen jarten ondo, baiña…
- Ta bedarren barri ta be baekixen?
- Bai, bai, gure amari emon otsen errezeta bat bedarrakaz eitteko, ezta? Eta ez dao haren moduko pomadarik. Zuk itten doz… Nik oin hau erreta euki dot eta badaukat erreendako pomadia, baiña ez dotsat emun, zeatik betik uretan ta zera, baiña herida bat, infeziño bat, erlakistanak, ezta, urteten daue ha pomadia ifini, berotu eta… Gasan ifini ezkero, ba, urtu eitten da ta jausi eitten da, ezta? Baiña harizko… harizko tela zatitxo baten ifini, ta gero ifini esparadrapue edo gura dana eta berde badao be zertu eitten dotsu, berak bigunketan dau eta atara eitten dau. Nik eindda dauket. Gauza bat falta dau, ez dakit zer ez notsen bota, bedar bat. Ez neuken ta ez notsen bota. Ta gero argizarixa apur bat sobrau itten jaten ta gehitxuao bota notsen. Baiña bestela, ba: koipia, koipia edo sebua, ezta? Sebua hobeto ondion, ardixen zera hobeto bestelako koipia baiño. Koipia, kipula gorrixa… Kipuliak gorrixak izan bihar dau, e? Zurixak ez dau balixo. Gorrixa. Zartakiñan eindda soseguz, soseguz, soseguz. Egun guztien euki hor atzekaldien txapan ta ala ein dailla! Gero, koñak apurtxo bat, jaboi… baiña jaboia txinbo edo lagarto zatitxo bat, bai, eta zera, ezti… ezti panala. Ezta? Argizaixa. Baiña erosi… dendan erosittakuak ez dau balixo, e? Zera, erliena izan bihar dau.
- Panalekue…
- Panalekua, bai.
- Zati bat bota, ezta? Eta horreitxek uste dot diela: sebua, kipulia, eztixori eta ez dakit… Gero beste bedar bat botaten otsen, gurien ama difuntiek botaten otsen bedar bat be, berak esan otsen ta. Ezta? Ta ortuta fan ta ekarten euen baiña […] ez nekixen zelakua zan. Esan neuen: “Hori gastau jatak”. Ez dakit zenbat urtien euki neuen bost edo sei urtien holako fraskutxo baten, hortaiko maihonesa horreik frasku txikitxuek saltzen zittuen, ba, lehenau? Oin ez daue saltzen, oin potietan saltzen daue, baiña hor fraskuen, ezta? Eta, zu, halakotxe fraskutxo baten emon ama difuntiek eta, baiña igual hogei urtien eukiko neuen, e! Eta azkenengoko hondarra gastau zanien esan neuen: “Ba, ein ein biharko dot”. Ba, [horixeaz ein], primeran. Nik edozein herida badaukat “ranba” ifintten dot eta ez daukat gehixao kurarik ein biharrik, haretxeaz primeran osaketan da. Ta pusa badaukatzu atara eitten dotsu.
- Zikiña atara?
- Bai. Eta gero, ba, bera apurtxuka-apurtxuka sikaketan da.
- Eta igual balixo dau erriendako ta…?
- Klaro! Herida guztiendako.

Egilea(k): Aintzane Agirrebeña (Badihardugu Euskara Elkartea)