Zaien jaioa; euskararen egoera inguruetan

Transkripzioa

- Erran zazu non sortu zinen.
- Ni Zaien.
- Eta aitatamak nongoak ziren?
- Soraungua, aite Soraungoköa ta ama Antxorizköa.
- Eta aitak bazekien euskararik?
- Aitak ez, yius ez.
- Eta amak ongi zekien?
- Amak bai.
- Eta oroitzen zara amaren aitatamak nongoak ziren?
- Ni ez, enaitz oroitzen ni.
- Eta amak ongi zekien euskaraz, e?
- Ama pai, amak bai.
- Eta zenbat urte izanen zituen orai bizi izan balitz?
- Oooi... ama! ze, ama? (semeari:) A los noventa y uno no murió la abuela?
- (Semea:) A los noventa y dos.
- Eta orain duela zenbat urte hil zela?
- (Semea:) Pues, hará igual...
- ¿Cuántos hay ahora? ¿veinte años?
- Con noventa y dos?... ciento doce? ciento doce.
- Nik bilatu dut hor, Antxoritz eta Zuriainen, baina ez dut inor harrapatu...
- Ez, ez, orr eztuzu arrep-, eztutzu arrepatiko, ez; ta Ilarratzen ere... iñorr e ez.
- Ilarratzen bada gizon bat Erreatik etorria, Arregi.
- Arregi, Tomas...
- Bai, baina horrek ere erraten du ez dakiela.
- Ez, ez, eztaki; orren aitek ere bazekien euskeraz beño orrek eztaki euskeraz, ez.
- Noiz arte bizi izan zinen Zaien?
- Ni? oi-oi... je! pañaletan eaman men tzien... Leanotze!... ni enaiz ooitzen, beno oraindi erraten diate “en pañales te llevemos a Leranoz”, je!
- Eta gero, Leranotzen noiz arte bizi izan zara?
- Leanotzik egatu nitzen Ilarratzera... amalau-amabortz urtetan.
- Hamalu-hamabortz urtetan, e?
- Bai.
- Eta Ilarratzen, orduan, egiten zen euskaraz?
- Ilarratzen bai, ta Arregin a-, Arregin ait oi, ori, Tomasein aitek ere bazakien euskeraz, ta... bestzeak e bai, Xatunen... an, ori, Patricio, orrek ere bazakin uskeraz... ta bestzoat? Usitxiko semia zen, (semeari:) el hermano de Juanito, el cojo, ése también sabía el vasco. Gero bestzeak ere... Urio, Victorio Urio... Benarda...
- Eskirotzen ere erraten duzu bazela?
- Bai, bazen, bazen.
- Zenbat, batzuk baziren?
- Baziren euskeraz, ta... bi etxetan: Mariano Esain, arrek e bazakie euskeraz itz ein; gero? Salvador Mezkiriz, orrek bai, arrek ere bazakien euskeraz, ure il tzen, beño semeak eztakite yeus e.
- Bai, apellido horiek guztiak aditu ditut; hor Larrasoañan ere bazen gizon bat, Juanito Esain, ez? Juanito Ësain? bäi.
- Duela sei edo zazpi urte hil zela, e?
- Bai.
- Aski zahar, franko zahar...
- Arrek ere bazakien uskeraz, beña arren... andreak etzakin yeus ere ez. (Semeari:) Este, Juanito, el padre del, de este, del... electricista, de Luisita, de Miguelito; fue el padre de ése.
- Orduan, pañaletan eraman zintuzten Leranotza eta gero hamabortz urtekin Ilarratza; eta Ilarratzen noiz arte bizi izan zara?
- Oi, noiz artio? nik... bah! berrogei urte o ola... damakit, fan nitzelaik Billanuera.
- Nola?
- Billanuebara fan nitzelaik? berrogei urte beño geyago n(u)ituela.
- Eta gero, Billanuebara joan zinelarik, han ere egiten zen euskaraz, artean, pixka bat?
- Bai, biño gutxi.

Egilea(k): Koldo Artola Kortajarena