Arropa tindatzearen garrantzia

Transkripzioa

- Bueno, neuk be horrela ikasi najuan gero, e? Nik ikasi najuan garbitzen, tintatzen ta plantxatzen. Nik e…
- Ta berak be dana eitten zeban?
- Berak be dana eitten zeban, ta ez bakarrik... Gaiñera, maixua zuan gaiñera: hau horrela in bihar da, hori ez daok ondo hori, hori eztakit zer… Eta, tira, nik ezautu neban garbittasun kontua nahiko –zelan esango neuke nik– mekanizauta jeuan, baina tintatzia, tintatzia beti izan zuan oso, zera... eskulana. Ze azken [batean] oso prozesu kimikua zuan: irakin, horrelako tenperaturan, horrelako tintia, ta horrelako proporziuan. Ta gero jakin bihar zan koloriak aldatz… nahasten, ba, horrelako kolore bat hartzeko. Ta etortzen jatzun klientia ta esaten zetsun: nik berde hau nahi dot, ta berde hori etara egiten zan; hau da, ba... ta, gaiñera, koloria, hik ondo dakian bezela, koloria lehorra izan ala edozein, hik daukan frakia edo nikixa, horri ur-tanta bat jausten bajako, koloria aldatu eitten dok. Orduan hik jakin bihar dok ze kolore hartu bihar daben sikatzen danian! Ze klientiak sikatuta ikusiko jok! Orduan, badao sistema bat oso kuriosua dana ta funzionatzen jok, da e… erropia holan busti-busti inda daola, ipintzen da mahai gaiñian, joten jako holako zera... eskukada zera… ukabilkada bat, ura lehertu… kendu eitten jok eta orduan koloria ikusten dok. Ta, karo, segundu bat dok e, pla! jo, ta, ez bazan illunegixa ero, ba, berriz beste koloria… Ta zuan... oso eskulan haundixa zuan.
- Sasoi haretan, gaiñera, tintatziak, oin tintau ez da ezer tintatzen, baiña lehen erropa zaharrak eta holako gauzak asko tintatzen ziran, ez?
- Holaxe ezautu juen alkar nere gurasuak. Hau da, nere aitta tintorerua zuan, ta dendan zeuala, zera, erropia hartzen, etorri jakon neskatilla bat bera baiño 13 urte gaztiaua. Ba berak eukiko zittuan orduan 27 urte edo, ta etorri jakon 14 urteko neskatua. Ta orduantxen alkar ezautu ta alkar gustau, itxura danez. Eta, gaiñera, amak ez zekan ahazteko, ze itxura danez esan zetsan: "ze? hau ze… –ekarri zeban tintatzeko, ta– zer? Aittan abriguaz zuri trajia in bihar detsue, ala?" Ta, jakiña, bestiari ez jakon bape gustau.
- Min.
- Lotsatu ein zan. Baiña hori orduan normala zan; batek telak haundixauak edo helduauak zittuan, senduauak zittuan, kalidade [...], gehixao irauten juen, lania zuan… Ta orain, oin, ba, produktuak dittuk kendu-ipinikuak. Orduan lehen erropiak iraun itten juan, ta itten zan lehelengo hainbat urte iraun; gero hareaz, askatu eta alabiaz edo alabiarentzat edo semiarentzat beste pieza bat egin; eta gero koloria galdutakuan, tintau. Orduan erropiak iraun itten juan. Oin, ostera… ez, ez... oin e…
- Ta tintorerixan gehixau, tintau eitten zan gehixau edo garbittu be bai? Ze garbitzia...

Egilea(k): maddisarasua