Labeak

Transkripzioa

- Bueno, eta... etxearen inguruan eta horrela, e... etxe guztietan izaten zen labea, ez?
- Labea etxe guztietan, denetan...
- Eta nolakoa zen, eta zer egiten zenuten eta...?
- Labea izaten zen buztinarekin egina, izaten zen teila puskekin eta buztinarekin egina, holako redondo bat, izaten zuen harek, zenbatsu izanen zuen? Ochenta? Ochenta, altura ochenta hola? Gehixeago? Ba! Hola-hola. Eta izaten zen redondua, hura buztinarekin egina izaten zen. Buztin zuriarekin. Buztina badira bi klase: bata horia eta bertzea zuria. Eta zuri hura da gogorragoa, hor... eransten da gehiago. Eta egiten zuten teila puskekin eta adreilu puskekin eta egiten zuten. Zola adreiluekin, eta gero harekin gainetik. Eta gero, ahoa, ate txiki bat izaten zuen, eta gero sua egin han, sua, ez dakit zenbat, hori zuritu arte erraten zuten, ez dakit, barrena zuritu arte. Ez dakit nola izaten zen hura. Eta gero, sua akabatzen zenean, bueno, akabatzen, bi bazterretara bota gero, ja erretzen zenean egurra, erretzen zenean, alde guztietara bota. Eta orduan garbi-garbi egin, eskoba gisako bat pasatu. Eskoba izaten zen belarrarekin egina, berderekin. Klaro, idorrarekin egiten zenean, egiten zen sua hartu...
- Erre.
- Eta, egiten zen berderekin, eta berderekin alde guztietara bota, eta, artoa edo ogia, arto jeneralean… ogia, hala-hala sartzen zen. Artoa izaten zen ogiaren forman egiten zutena, arto irinarekin.
- Eta, izaten zenuten maindire artean, ohatzean berotzeko eta hola?
- Bai, bai, hura izaten zuten, bai. Ohatzean berotzeko paratzen zuten maindireekin, eta gero egina zuten ogia egin eta redondoak egiten zituzten. Eta arto hura postura, forma bere-berekoak, ber-bera, bakarrik ogiak izaten zuen lebadura, eta artoak ez. Artoa gabea zen. Eta, artoa sartzen zen, azpian gaztaina hostoa paratu, eta gaztaina hosto haren gainean paratzen zuten artoa. Ogia ez, ogia hala-hala sartzen zen, eta bertzea, gaztaina hostoekin sartzen zen, gaztaina hostoaren gainean paratzen zuten, ra! hala-hala. Eta bo... nik ez dakit, denak batean, horixe ez naiz oroitzen ez nola... zenbat denboraz erretzen zen edo zer, begiratu egiten izanen zuten, segur aski ere, begiratuz. Eta gero gainera han dena, haren ondotik sagar puskak sartu (...) eta hura aste guztirako, astean behin egiten baitzen...
- Ogia.
- Ogia astean behin, izaten zen larunbatetan, jeneralean, iganderako ogi freskoa izateko...
Eta artoa egiten zen, berriz, gero, handia izaten baitzen, hola... lodia. Eta egiten zen ogia bezala xerraka egin, eta su ondoan iraltxi, osea... iraltxi erraten genion. Tente paratu, izaten zen su ondoan, lurreko sua, bueltan izaten zen holako aroko burdin bat, zangoekin eta egoten zena, eta haren kontra paratu tente, xerraka-xerraka. Eta suak egiten zuen gorri-gorri-gorri-gorri egin, eta arto txigorra erraten genion. Hura esneari bota…

Egilea(k):