Urte-sasoiaren arabera ereiten dena; baserriko tresnak; bidegintza

Transkripzioa

- J.M.: Ta, gaiñantzen, ba hori. Artoa kendu… Garie kendu, arbie itten zan; arbie kendu ta artoa. Arbie ganauntzako, neguako. Erremolatxa´re bai.
- Kontatuko didazu soroak eta nola banatzen ziran eta… hau, orain esan dezuna, e?
- J.M.: Ni laian ez naiz aittu, ezautu in nittun. Oin, aittona zanakin pixkan bat igual hola baztarren baten. Goldan. Goldea.
- Eta, adibidez, pentsa gariakin hasten zarala. Hasi gariakin eta… Nola izaten zan prozesu guztia? Garia ta gero… gero ze izaten zan, arbia edo…? Hori kontatuko dezu?
- Oiarbide: Garin ondorenen ze eitten zenduen?
- J.M.: Garin ondorenen arbie eitten zan agostun.
- Agostun…
- J.M.: Eta hua izaten zan neguako ganauntzako jana. Belar ondue arbikin batea emateko gauen, [osea], onduta. Orduun ez zeon siloik eta hola. Eta arbie kentzen zan garaien…
- Eta noiz kentzen zan?
- J.M.: Arbie? Ba, otsaille, martxoa hola. Eta gero eitten zan beiz´e goldau goldeekin. Ta area. Harriz bete gaiñetio ta “tarrrraaaaa” atzea ta aurrea ta. Geo alperra. Alperra ezautu al dezu?
- Hemen kanpoan daukazuna?
- J.M.: Bai. Majiña bat buelta… Bi dare, gaiñea, bat etxez hauztio. Bat´e kanteran eindakoa ta ormigoizkoa. Ta aldapan, ze eitten zon “tarrrraaaa” sokor baten “tarrraa” behera jun ta hemen zapaldu be utzi. Beiz´e. Baiño nekea, e? Eta… pues… artoa ta indabea, babarruna.
- Hori noiz hasten da? Noiz izaten zan?
- J.M.: Hori, ba, apiillen…
- O: San Prointziok aldea. […]
- J.M.: San Prointzio o hola, eta maietzen. Maietzen erditi hola. Maietzen aizkenea bittarten. Horik soron eitten zien. Geo jorrau ein behar zan! Handi aurrea hasten giñen belarretan. Uda guztin belarretan, zeatio hemen nola laborea eitten zan, pues belarra´re gutxigo izaten zan, ter(re)no gutxigo zeon ta. Horreatio jun behar izaten gendun mendia. Eta ordun ez zeon baztarrik… oain danak zikinduta dare, e! Otarik ta batzuk piñu aldau ta piñuk ez do bate balio ta kasoik ez dioe itten ya. Ta hautza jun in behar zan. Ta gu bakarrik ez, auzo guztiik. Birek… A! Udaberrin bire eittea, birea konpontzea.
- Hori urtero?
- J.M.: Urtero. “Holako tokitan bire ittea da”. Ter(re)no haundie bazendun, ttikie bazendun, bestek bezela lana .
- O: Auzolanea jun behar, sozidaden, debalde lana ittea.
- J.M.: Bai, bai, auzolanen.
- Eta auzoko guztik?
- J.M.: Auzoko guztik. Hartu pikotxoi…
- O: Bidea okupatzen zuenak danak.
- J.M.: Bai, bai. Pikotxoiakin kiskiti-kaska. Ta hantxe. Ta geo toki batzutan lokatzea igual egongo zan lurren ta galtzarea eitten zan, harrie etaa nunbaitten, irikin gurdin eaman, ta galtzarea jarri. Hemen badao galtzarea Beasaingo elizatio goiko baserri hoitaa. Oain… pa! urte asko. Zeatio hemen goien dao ermitea, San Andres ermitea, lehendabizikoa Beasaingoa. Oain piskan bat konpondu doe. Eta alkatea emen zan hemen goiko baserrin; alkatean etxea hor goien. Ta galtzarea dotorea izan behar zon. Geo, ba, jendea zabartu zan, egurrek arrastaka… Zeatio ordun diru txanponen bat hartzeko panaderia egurre ekartzen zan. Gaur ez dao panaderitan ogie eitten doen tokitan egurren beharrik. Gaur ez dao. Ta negun eo gurdi egurre prepaatu, hartu irikin ta atzetio arrastaka batzuk. Beasaingo elizen ondon moztu bi metron, bota gurdin gaiñea —kalen arrastaka ez zeola eamateik eta— Santiñeko panaderia. Ni´re einda nao beajek Etxea etorri ta “Noa jun behar deu?” ta “Beste gurdi bat egur prepaatzea mendia”. Hara jun ta prepaatu ta hola. Hori, martxa hori baserriko danak.
- Eta ze izaten zan: haritzak o pagoak o…?
- J.M.: Pagoa ta haitze igual. Ba, bai. Oain, gaztiñea ahule da. Egurre, edozein egur, gaztiñea ez beste guzik, e? Gaztiñek sue eitteko ez do be(r)otzen labeik. Urkie, lizarra, haitze, pagoa… ta, horik izaten zien. Ta pagok ia gastatzen ai zien. Etxen sue eitteko´re gaztiña zaharren bat´e… gaizki. Oin sobren dare danak. Guk bauku pagarie [Kortatatik] goraxeon. Aitte zanak: “Bota zak hor adar bat, hako haunditxon hua bota zak”. Haundiña, baiño holakotxea. Oain´e, zea, holakotxek dare ta egurre sobre dao oain.

Egilea(k): Aintzane Agirrebeña (Badihardugu Euskara Elkartea)