Gariaren inguruko lanak; auzolana

Transkripzioa

- Alaba: Eta garia aipatu dezunetik, zuek etxen makinea etortzen zan ala zeok zeneukaten…
- Geok…
- Alaba: … ganbaran jotzeko?
- Bai, txikitzeko, trillatzeko.
- Alaba: Trillatzeko. Trilladorea. Zeok zeneukaten?
- Bai, hiru sozion arten. Guk, Letamendikook eta Euzkintzarkook. Hirun arten.
- Alaba: Hiru basarrin arten trilladora bat zeneukaten.
- Oain nun ote da makina hura?
- Alaba: Bueno, ama. Asko eskatzea da hori. Eta, ordun, gordeta eukiko zenduen, zeatik gero ganbarako sarreran eukitzen… jartzen zenduen.
- Bai, bai.
- Alaba: Eta nola [itten zan]…?
- Eta hura han egoten zan aldamenen.
- Alaba: E?
- Aldamenen egoten zan.
- Alaba: Nola itten zenduen lan hori?
- Lan hori? Ba, guk ittaiekin ebaitzen gendun garie. Ittaiekin, eskukin, ta fardoka. Dana fardoka uzten gendun zutik.
- Alaba: Lotu…
- Gero lotzen zan, hoi gero. Egualdik´e gaur baiño gehio laguntzen zon, e? Buf! Eta ebaitzen gendun goizeen ta eskuk beteen; eutsi esku beteen ta lau eskutara hola fardoa. Ta geo lotzen gendun garikin beakin. Eta gero, lehenau ni umea nitzela, gaiñea, jotzen zan —hola, egoten zan losa bat bezela— goitik behera joz. Joz jaulkitzen zan. Baiña behar zon oso sekoa.
- Beroaldia, ez?
- E?
- Beroaldia behar izaten zen, ez?
- Hori da, oso sekoa egon behar zon, bestela ez zan jaulkitzen. Eta, gero, gure aittek eta beste osaba Letamendikook eta Euzkintzarko Sarriegiñak, osea, Jesusa esan degun horren gizonak-eta ekar… juntau zuen makina bat. Makina haundie, e! Haundie makinea, gurdikin eamaten zan. Eta sartzen zitzaion ta beak “tris-tris-tris-tris” dana trillatzen zon. Burue bakarrik, e? Ta lastoa fuera. Eta… gero hoi… hoi gauza handie zan. Hoi etorri zan ezkeo… haundie.
- Eskuz egiten zenutenean harri-losaren gaiñean…
- Nik ez non… neri ez zitzaian tokatu eittea.
- Horri zelan esaten zitzaion? Izenen bat zuen horrela… horrela jotea…?
- Harri-jotzea?
- Txanketian edo horrelako izenen bat…? Garia jotea eskuz?
- Ez dakit. Ez…
- Orduan ya makiñarekin bentaja haundia, ez?
- Bai. Geo makinekin oso ondo, de primera. Oain, hautse tragatzen zan, e?
- Gari-soro haundiak izaten ziren orduan?
- Haundik, bai. Buf! “Hectáreas”. Haundik. Oain dana belarra daon bezela, ordun dana garie. Garie ta artoa ta babarruna, patatea…
- Alaba: Erremolatxa ta…
- Erremolatxa, hori da, ganaduntzako.
- Alaba: Ta negun?
- Negun erremolatxa eman behiei.
- Alaba: Negun beste bat hartzen zan, ez?
- Ze jartzen zan?
- Alaba: […]
- Aber, lagunduiazu. A! Arbie, arbie.
- Alaba: Si, ¿no?
- Arbie.
- Alaba: Hori baita, ez?
- Baita, baita, baita.
- Alaba: [Eta ganauantzako]…
- Hori da.
- Alaba: Eta babarruna arto arten´e bai oain bezelaxe?
- Babarrun arten eo baina… arto arten babarruna.
- Alaba: Oaintxe… oain bezela.
- Hori da. Hori da. Oain… Oain… arto asko ez da eitten, e? Berdea.
- Alaba: Horreatik askotan…
- Berdentzako artok. Oain artoa berden emateko. Txikitu aizkorekin eo egur baten gaiñen eta behiek jaten doe gustora; menditi datozenen ta ez badoe jan nahikoa, hemendi ematen ba(d)iezu, pff!, behiek marruka, hoska, hoi behar duela. Jose Marik ematen die.
- Alaba: Bai, bai.
- Eta, orduan, garia baserri guztietan ez zen…
- Danetan, danetan eitten zan…
- … garai berdiñean helduko, ez? Batetik bestera egun batzutako diferentzia egongo zen, ez?
- Alaba: Aldea…
- Lehenago…
- Garai…
- Beheragoko baserrietan lehenago heltzen zen eta goragokoetan…
- Bai, berdintsu.
- Alaba: Bai, bai, eguteran jarriko zan garie; ez zan jarriko…
- Ez, laiotzen ez, laiotzen ez. Eguteran. Ta ordun danak bate(ra)tsu izaten giñen, e?
- Baiña lehelengotik imajinatzen dot hori auzolanean egingo zen, ez?
- Alaba: Esan nahi zon beherago…
- Auzolanen ez, bakoitzek bereek.
- Bakoitzak berek, e?
- Bai, auzolanen oso gutxi. Juten giñena auzolanea zan artoa eitteko garaien. Artoa eitten zan garaien. Artoa, babarruna. Ordun juten giñen launtzea. Saletea junda nao ni eta akordatzen naiz Saleten zeon, gaiñea, este… barrabasa, belar txar bat. Eta aittek esaten zin: “Maria, kontuz ibili, e! Ez geo barrabasik hartu”.

Egilea(k): Aintzane Agirrebeña (Badihardugu Euskara Elkartea)