Bordako biziaz eta gaztagintzaz

Transkripzioa

- Bai, guk beak eman? ta gero bordara itzultzen gine... beak etortzen tzire berak.
- Eta noiz ateratzen zen (berori) etxetik?
- E(t)setik? goizean, argitu gabe? ta fan bordara? eta bordan eman yatera beei? ta gero kanpora atra? ta, bordara itzuli; ta gero, arratsean, bila fan.
- Arratsean?
- Arratsean, berriz, bila fan? ta beak bordan sartu? ta eman yatera? eta gero... etsera berriz.
- Eta berorrek ikusi du gazta egiten?
- Gazta ez, guk ez gindue eiten, guk ez gindue ardieik, beak; guk ardieik ez gindue orduan.
- Baina norbaitek izanen zuen...
- Bai, baëa gu ez gine ëoaten nior ere ikustra, lana an asko bagindue.
- Eta ez daki gazta nola egiten den?
- Bai, badakit nola eiten den, baëa nik eztut ein gazta.
- Eta konta dezake nola egiten zen? ikusi du egiten? nola egiten zen eta zein ontzi edo errezipienterekin eta nola...
- Trabel, seitzi? ardiak? kaikura, kaikura; ta gero? ontzi batra bota? ta eman... kuajoa, ta gero biltzen deleik? eiten da gazta.
- Ez zen egiten ezpata batekin gurutze bat edo horrelako zerbait?
- Bah! nei duenak einen du, eztuenak nei ez. Ta gero, ori, etzartzen du? ene aitak eiten tzitue? aroak, eiten tzitue... ‘aldeak’ erraten tze; ori... tabla mee bateki(n)? biltzen tzue? etzartzen tzako, puntta batean ola: beira (kazeta-orriren bati forma emanez-edo), ola eiten tzüe aroak, ona, e? kusten duzu? ta... go-, ori ez, txikiago. Tabla mee bat eiten tzue arek? bear tzue espeziala...
- Behar tzuen espeziala?
- Espeziala tabla, ta aroak tzire, t’eiten tzitue aroak? eta gero? moldeatzen tzitue; moldeatzen tzitue ola, ta, or... eit(t)en, sartzen tzue... gazta, e? ta, orduan emen ein, zurari ezartzen tzako xilo bat? eta kuerda bat, ta gero betetzen tzueleik ori? kuajadäikin? orrek, kuerda arekin? ertsitzen tzue? iduki zuela firme? gaztzura? ta... gastatu artio, gaz(t)zura...
- Iduki zola?
- Ba, idukis? bai, ertsitus! ertsitus bere kuerdeiki(n), gatxura ateratzen tzue, eskorritzen tze guzia; gatxura, ¿sabe lo que es?
- El suero.
- El suero, gatxura?... atra artio beiti; ta gero? eskorritzen tzueleik ongi? pues... ertsitzen baizue kuerda arekin! gero utzi tzue, uzten tze txukatu artio, gazta. Ta gero? nei baduenak? gatxura ori, nei badu? nei duenak, irakitu? ta, ira-, atratzen tze rekesona... nei zuenak, ezpazue? emen, botatzen (t)zue.
- Eta rekesonari nola erraten zaio?
- Rekesona; rekesona...
- Zenbera edo...
- Gaztabera erraten da... ez; gaztabera da ‘la cuajada’; ori da gaztaberaikin eiten tze gazta, ta gero, gatxureikin?... ori, ta orduen nee aita(k) eiten zitue? aro oek, erraten tzue gaztazala; izena du gaztazala, oek, gaztazalak.
- (Berriemailearen seme Juan Javier:) Zer, oinak?
- Ez, ez, uñak ez; are(k)... ene aitak eiten tzitue aroak, tabla... espezial batekin, eta ori da gaztazala, ta ertsitzen tzue kuerdaikin? inguru-inguru? beiti ezartzen tzue zolan, nola erraten da?... gaztaxura edo eztakit, gaztatsura, ze... ala, inguru zura bat? ta bi... gider bi, ta emen otaxkal at eiten tzako?...
- Bi gidarbe? (gaizki ulertua guk)
- Giderra... giderra, dos mangos de madera; t’orduan? an... emen, beitzeo eskorritzen? emen eiten tzako okaxta bat? eta, ordik atratzen tze gaxura, pues beitiko pozalera. Ta nie aitak egiten tzitue? gauz abäk guziak, zureikin; gatzura? gazta o gaz-, gaztazola? gaztazalak? eta... aizkorak? eta redes para pescar, gauza guziak eiten tzitue nee aitak, katedrak eta gu(t)zia.
- Katedrak ere bai...
- Bai, ze gizon abila!... goitiko sukaldean beitut ene aitak ein katedrak.
Bai, e?
- Bai, eztut utzi nei, ez; bat autsi ze? ta nei nue... eman, partitu? eta goititu ondo naiz, kolköa? pena eman tzada, ta oroitu ene aitak ein tzuela? ta ni afandu naiz koekin, olakoak, ze pena eman tzaden! enue eman ez. Oso abila ze ene aita, e? te, oiii! ze gizon abila!... jolin! ta bere rantxoak eta bordan ze rantxoak eiten tzituen! beti piperreikin, ze bakan-, ze akal-, bakaladoak eta... sí ¡qué cosas hacía el pobre hombre! luego, se le quemó la borda también al pobre hombre... Sekula egon da, ain... eztakit zenbat urtes mediko bat, berrogei urte edo on? ta sekula ez emen ziote artu di-, pulsoas iñork ere, ta gero kantzera atra zitzeo estomagoan? ta, lau eunez il tze; sekula! lemisiko aldian eritu zena; sekula etzue gauzä izan. Ta gero? ala il tze gaxua, bäi.
- Kontxo! bat-batean mina etorri eta eraman...
- Bai, ta medikoak errezatu za-, rezat-, errez[et]atu zako? ori... esne anitz eta, polboak eta ori, papilla batzük eta? deus etxako ongi artzen, ta berak? bordan, babak egosi, ta pure arekin? ori rezibitzen tzako eta erran tzako medikoari: “Zuk errezatu... errezatu dazun gauzak?..."
- Errezetatu, bai...
- "... errezetatu daazuten? batek ere eztaa ongia eiten, bakarrik naure... baba-pureak”. Ta, “Bueno, pues segitu zaure baba-pureikin”. Bakarrik ori aprobetxatzen tzako; medikoa bäino obea ze bera... gauza guziendako. Pues bai, ala eiten tzue gazta, arron, badakit arek zer gauzak eiten zituen, Jesus!...

Egilea(k): Koldo Artola Kortajarena