Haur-jolasak; "atxia" eta beste zenbait

Transkripzioa

- Zu txikia zinelarik hemen, karrikan, jolasten zineten?
- Bai-bai-bai-bai.
- Oroitzen zara zernolako jolasak ziren haiek?
- Emen...-ko jolasak orduban izan, prinzipalen-prinzipalena, pilotie; zuk kusten? alakok, ola nola den, bizi dien tzuk?
- Bai.
- Ori pilotian entrenadore, nik pilotean afizio aundie ureitzen (b)ai. Orduko, bakizu, pilotiak eta, pilotiek iten neen... pilotiek ekar; zuk ezpalin baukazu pilotako afiziona? je! eztukazu pilotako afiziona. A, ala, pilotie, ta geo? ba... beste jolas batzuk e izaten zian: ibai, iberian e bai...
- Igerian?
- Ibei, ibeikan, ibeikan; eta geo? este... atxikan e bai, atxiya esaten dogu uk, e? olako... eburrekin, e? ya olako, atxiya esan zaio, arri jo? ta geo kalderon, beste zerbat e bai eta, oiek gue...
- Eta atxia edo atxika edo hori, zer da? ea kontatzen duzun...
- Ori da...
- Makila ttiki bat edo?
- Ez, ez; olako zerbaten... makillakin iten dana, guk emen pagua ero izendu tau asko, orduen-da, arreki(n) eiten dana, ta, ura paatzen dezu... xuti, ezta? eta ura, jo ber dezu? eta zenbaitekinez irruti bota? ta ura, orren... sekretu ori a, irrutio bota tai. Arrek, ioten ezpadau lagunak? botatzen dau? ta, arrek atzertatzen balenau, ura geo, jartzen da? eta zu berriz arutza... ola-ola, jokuba ori a, ango orri...
- Eta zerekin jo behar da?
- Beste makil (b)atekin, bai, bai, olako luxeonto ura? ori a, atxi(y)a esaten doun ure, e?
- Atxia?
- Bai, atxia. Geigo? guai e... etzet berriro, eztet aitzen, e? este... golf ero, ze esne-? golf ero, inglesez golf. Ah, orrekin ibiltzen dia, arrekin, ja! taki atekin, zulo batia ta geo andik ere bota ta!... geo sigientek xulo batea botatzeko, ta nola ibiltzen dian, alako joku modu bat ero eztait ba nik ze esan, e? beri-berdi(n)...
- Atxia edo atxiya?
- Atxia, guk esatau, ba, atxia esan dau.
- Ez dakit ez ote den hori Nafarroako beste zenbait herritan ‘toko’ edo ‘marro’ edo deitzen dutena...
- Ez... emen ori a, ori a, guk; emeti kanpo iyon, inulapetetan ibili. Ne gazte-denbora gäyena an [Kalifornian] pasatu neban nik, amar urte pasa nituben da, emezortziti, ogeitazortzi urti bitartien, ta, denbor ortan ba emeko gauza asko ezta... azi iñi(k); ango pai! baia emeko gauzek ee, joko-klasek eta... bitartien etor tzian emen zinek eta, orduen ekar men tzian fermen (?) zine et-eta-ta, guk ekarri ez zineik ez ere, nik enakien zer dan zineik, e?... an bai! an badiä zine ta gëo, zine sonoro ta... kontu oiek yo an eta. Geo, andi etor nitzen garean? emen zine bai baia, zine sonoroik ez geñea ta, mundu oe... eztait ba gauzä... jooo!
- Eta zer beste jolasak izaten ziren, hola, umetan? kanikak edo zibak edo...
- Geo beste at e bai, ola... segun, zerbat izen zan, bi puntatati, xorrotx-xorrotxa in? ta ura da.
- Makiltxo bati edo?
- Makila’re bai, ta, ura... bakienez segun... jokue nola dan, ola, jo? ta tras! ola jo berriz, jo berriz eta!... Arrek berriz ee ori, jo onutza berriz-eta, ola itten zan e, koño, nol (i)zen zeen arek? atxik-, u atxikan, ura kalderon, kalderon tzeen arek, bai. Ta, ezpazenduben ondo iten ero ora? kastiguz geo, ez zezubein kentzen baia, ola, geinetik jo berrin? ola, ankazpitik jo bertzen genduen. Aitzia duzu?
- Bai, bai...
- Geineti ola, geineti ola... ola, geineti, plas!... korri? eta ezpazendun ondo iten edo? aurrengo aldian? ola, azpitik jo ber da. Yeh! ola-ola... bai-bai, ume-kontubak ero gazte-kontuak.
- Eta lehen aldiz, lehen kolpea emateko, botatzen zen makila ttikia airera?
- Ori! ori a, ori a, bai... bai.
- Eta bada beste jolasa: umeak ezkutatzen dira eta bat gelditzen da paretaren kontra (...); erdaraz esaten zaio ‘a bules, al escondite’...
- Ah, al escondite, bai, beia... enen ori ikesi, ori oait, baia, ori goitatzen orai, bai. Eztait ya suertien nola atako zan ori, ta suertien nolaait, eli[mi]natu, ume artin, suerte ein-da, nola, orman nola... begiek itxik, ta enaiz akordatzen nola esaten tzen gauze arrei, nola... ze esaten tzäin. Ta, geo korrikan etor tzena batek? eta, zer, bee... lekuba arrapatu zeen? ta bestei e bai? ta, arrek nunbai(t) inko zuen? arren... izan, geo arrek? ura, arrek geo in ber tzeula, o ola, ala...

Egilea(k): Koldo Artola Kortajarena