1882. urtean Gernikarekin batu eta Gernika-Lumo udalerria osatu zuten. Sasoi hartan, Lumo lurrez zabalera handiko herria zen Gernikarekin alderatuz gero. San Pedro, Arane (20 m) eta Zalloko auzoek osatzen dute. Izaera aldatzen joan bada ere ekonomikoki nekazariak eta abeltzainak izan dira gehienbat.
Aita Kuban harakinBere aitak 14 urte zituela, Kubara joan zen gaztelaniaz berba bat ere jakin barik. Bi hilabeteko bidaia egin zuen. Harakin lanetan aritu zen. 22 urte zituela bueltatu zen eta Taberna Vascara joan zen apopilo; Kubatik bidalitako diruarekin baserria erosi zuten haren gurasoek, baina arrebaren izenean jarri. Taberna Vascan ezagutu zuen Kontxiren ama eta Piñura joan zen bizitzen.
