ELO-032
- Herria: Elorrio (Bizkaia)
- Proiektua: Elorrioko ahotsak
- Elkarrizketatzailea(k): Elexpuru, Juan Martin
- Data: 2010(e)ko Ekaren 17a
- Iraupena: 45 min
- Euskarria: Bideo digitala
- Kodifikatzailea: Elexpuru, Juan Martin
Hizlaria(k)
Claudio Egidazu Gongeta
Elorrio (Bizkaia) (1925)
Gazeta auzoko Gazetabeitia (edo Gazeta Behetikoa) baserrian jaio zen. Guraso biak ere Gazetakoak. Bederatzi anai-arreba. Oroitzapen biziak ditu gerrateaz, bere baserria Intxortako frontetik oso hurbil baitzegoen. 14 urterekin hasi zen lantegi batean, baina baserriko lanari oso lotuta egon da bizi guztian. Ortua du orain ere. Gariaren eta artoaren lanak, ganaduen gorabeherak eta abar zehaztasun handiz kontatu dizkigu.
Pasarteak
1. Idiak
- Erref: ELO-032/001
- Iraupena: 0:02:18. Hasi: 00:00:00. Bukatu: 00:02:18
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: Idiak izan dituzte beharrerako. Behiak ere uztartzen zituzten zenbait lanetarako. Iratara beti idiekin.
2. Gurdiak eta gurdi-frenoak
- Erref: ELO-032/002
- Iraupena: 0:03:10. Hasi: 00:02:18. Bukatu: 00:05:28
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090102 Lurra lantzea
Laburpena: Gurdi ona izatea inportantea zen. Handiak eta astunak onenak, arinak erraz iraultzen direlako. Gomazko gurpildunak arriskutsuak ziren zenbait lekutan. Freno ezberdinak.
3. Gurdi motza edo burzaldixa eta abar
- Erref: ELO-032/003
- Iraupena: 0:02:09. Hasi: 00:05:28. Bukatu: 00:07:37
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090102 Lurra lantzea
Laburpena: "Burzaldixa" enborrak garraiatzeko erabiltzen zen, gainean enborra lotu eta narras ekartzeko. Gurdi normalari, berriz, zumitzezko kartolak ipintzen zitzaizkion satsetarako eta.
4. Behi arraza ezberdinak
- Erref: ELO-032/004
- Iraupena: 0:03:41. Hasi: 00:07:37. Bukatu: 00:11:18
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: "Suizak" izan dituzte beti. Gerra denboran Bilbo aldean egon ziren eta handik idi "turangoak" eta behi pinta bi (holandesak) ekarri zituzten. Nolakoak diren turangoak, pirenaikak eta herri-behiak.
5. Okela eta harakinak
- Erref: ELO-032/005
- Iraupena: 0:01:57. Hasi: 00:11:18. Bukatu: 00:13:15
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
- Lanbideak » 0711 Negozioak, dendak
Laburpena: <p>Suiza arrazako ganaduaren okela onena. Harakinei ez zitzaizkien txahal handiegiak gustatzen. Harakinen trikimailuak.</p>
6. Salerosketa-tratua
- Erref: ELO-032/007
- Iraupena: 0:01:59. Hasi: 00:14:03. Bukatu: 00:16:02
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090112 Herrira saltzera, erostera
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: <p>Batzuetan pisatuta eta beste batzuetan "begira" egiten zen ganadu-tratua. Iruzkinak eta pasadizo umoretsuak.</p>
7. Behia ume-eske (susara)
- Erref: ELO-032/008
- Iraupena: 0:02:03. Hasi: 00:16:02. Bukatu: 00:18:05
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: "Ume-eske" berba erabiltzen zen behiaz. "Alta" astoaz. Normalean ezagun izaten zuten. Idiskoa etxekoa, baina beste behi batena. "Puestoa" ere egon zen, baina jendeak nahiago zuen etxe inguruko idiskoa.
8. Txahalgintza
- Erref: ELO-032/009
- Iraupena: 0:04:11. Hasi: 00:18:05. Bukatu: 00:22:16
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: Etzanda egiten dute txahala normalean. Batzuetan atzeraka etortzen dira eta orduan kontuak. Albaitariei buruzkoak. Txahal baten jaiotza zehatz kontatuta. Erantzun umoretsua.
9. Txahala jaio eta gerokoak
- Erref: ELO-032/010
- Iraupena: 0:02:22. Hasi: 00:22:16. Bukatu: 00:24:38
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: Behiak txahala miazten du eta norberak ez du ezer egin behar. Kadena laster egitea komeni izaten da. Poliki-poliki gutxituz joaten zaie esnea. Berriz txahaldun jartzen ziren asko eta ez zen komeni azkeneko egunera arte tiraka ibiltzea.
10. Ganaduen gaixotasunak
- Erref: ELO-032/012
- Iraupena: 0:02:21. Hasi: 00:25:50. Bukatu: 00:28:11
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: "Lanparoiak", gaixotasun nagusia. Eta "ahoko miƱa", oso kutsakorra. Nola jasan zuten behin. "Erroibena": errapea gogortzea. "Esnegolpia".
11. Ganaduen gustuko janak
- Erref: ELO-032/013
- Iraupena: 0:01:54. Hasi: 00:28:11. Bukatu: 00:30:05
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090101 Baratzea eta soroa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
Laburpena: <p>Belar klase asko dute gogoko: alfalfa, sekula belarra, negu belarra, ailorbea... Arbia eta erremolatxa ereiteari utzi zaio.</p>
12. Lehengo eta oraingo kortak
- Erref: ELO-032/015
- Iraupena: 0:02:52. Hasi: 00:31:26. Bukatu: 00:34:18
- Multimedia: bideoa
- Baserria » Baserriko lanak » 090109 Baserriko animaliak
- Baserria » Baserriko bizimodua » 090201 Baserriko bizimodua
Laburpena: Lehen kortak azpian lurra edo arbela. Orain porlana, eta beste garbitasun bat egoten da. Lehen ura errekan edaten zuten ganaduek. Ur epela nahiago hotza baino. Astoa etxeko lanetarako baino gehiago, kalera joateko.
13. Aingira eta amuarrainak
- Erref: ELO-032/016
- Iraupena: 0:02:54. Hasi: 00:34:18. Bukatu: 00:37:12
- Multimedia: bideoa
- Familia eta harremanak » Lagunartea eta familia » 020103 Bainuak, errekak eta uretako jolasak
- Aisia » Mendia eta hondartza » 050402 Errekako arrantza eta ehiza
Laburpena: Baserria erreka ondoan egon arren, ez zuten arrantzarako zaletasunik. Aingira nola harrapatu zuten. Amuarrainak eta ezkailuak.
14. Berrizen ezberdin euskaraz
- Erref: ELO-032/017
- Iraupena: 0:01:00. Hasi: 00:37:12. Bukatu: 00:38:12
- Multimedia: bideoa
- Euskara » 0402 Euskalkia, herri hizkerak, euskara batua
Laburpena: Elorrio aldean antzera berba egiten da, baina San Agustinera apurtxo bat aldatzen da, Apatara dezente eta Berrizera asko.
15. Baserritarrak eta kaletarrak
- Erref: ELO-032/018
- Iraupena: 0:01:10. Hasi: 00:38:12. Bukatu: 00:39:22
- Multimedia: bideoa
- Ohiturak eta bizimodua » Hezkuntza » 030101 Eskola
Laburpena: <p>Lehen kaletarrak baserritarrak baino argiagoak ziren euren ustez. "Boronos" deitzen zieten baserritarrei. Gero gosea etorri zen eta denak "borona" (artoa) jateko deseatzen. Orain ez dago alderik.</p>
16. Gerra ostean euskara guxiago
- Erref: ELO-032/019
- Iraupena: 0:03:09. Hasi: 00:39:22. Bukatu: 00:42:31
- Multimedia: bideoa
- Euskara » 0401 Euskararen egoera
Laburpena: Berak euskaraz egin izan du beti, baina gerra ostean asko jaitsi zen euskara. Dantza eskatzerakoan erantzuna erdaraz askotan. Soldadutzan "itzultzaile" lanetan jardutea egokitu zitzaion.
17. Hika
- Erref: ELO-032/020
- Iraupena: 0:01:22. Hasi: 00:42:31. Bukatu: 00:43:53
- Multimedia: bideoa
- Euskara » 0403 Tratamenduak
- Euskara » Tratamenduak » 040302 Hitanoari buruz
Laburpena: <p>Berak hika egiteko ohitura du lagunekin-eta. Bi lagunek zuka egin izan zioten, eta hika egiteko eskatzen zien.</p>